DEVLET MEMURLARI ŞİRKETLERE ORTAK OLABİLİRLER Mİ?

Sabri ARPAÇ

Sayın okuyucularım, uygulamada en çok sorulardan biri ‘Devlet Memurları sermaye şirketlerine ortak veya yönetici olabilirler mi?’ sorusudur.

Bunun için öncelikle iki kanuna bakmak gerekir. Birisi Devlet Memurları Kanunu, diğeri ise, Türk Ticaret Kanunu.

DEVLET MEMURLARI KANUNUNA GÖRE

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinde in birinci ve ikinci fıkralarında "Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar.’ Denilmektedir.

Devlet memurlarının Devlete ait ticari işletmelerde ‘kurumlarını temsilen alacakları görevler’ ticaret ya esnaf sayılmalarını gerektirmez.

Memurlar; ‘mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında’ çalşmaları yasaklanmıştır.

Buna rağmen, memurların üyesi oldukları; ‘yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler’ bu yasaklamanın dışında bırakılmıştır.

TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 16 ncı maddesinin birinci fıkrasında; "Ticaret şirketleriyle, amacına varmak için ticari bir işletme işleten vakıflar, dernekler ve kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar da tacir’ sayılırlar.

Aynı Kanunun 124 üncü maddesinde; "Ticaret şirketleri; kollektif, komandit, anonim, limitet ve kooperatif şirketlerden ibaret olduğu; kollektif ile komandit şirketlerin şahıs şirketleri, anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ise sermaye şirketi’ sayılmakta,125 inci maddesinin birincifıkrasında da "Ticaret şirketleri tüzel kişiliği haizdir." hükmü yer almaktadır.

Bu hükümler birlikte değerlendiğinde anonim, limitet ve eshamlı komandit şirketler (sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket) tüzel kişi tacir sayılmakla birlikte, sermaye hissedarları busıfatlarından dolayı tacir sayılmamaktadır.

Ayrıca Türk Ticaret Kanununun;

- TTK’nun 365 inci maddesi hükmüne göre; anonim şirketler, yönetim kurulu tarafından yönetilip temsil edildiklerinden dolayı ortakların ticari sıfatları bulunmaması,

-Kanunun 367 nci maddesinde "Yönetim kurulu esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmeye yetkili kılınabilmesi,

 -Limitedşirkete ilişkin olarak da aynı Kanunun 623 üncü maddesinin birinci fıkrasında "Şirketin yönetimi ve temsili şirket sözleşmesi ile düzenlenir. Şirketin sözleşmesi ile yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir. En azından bir ortağın, şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin’’ bulunması,

Hükümleri yer almaktadır.

Devlet Memurları Kanunu, Türk Ticaret Kanun hükümleri birlikte incelendiğinde Devlet memurlarının;anonim şirketin esas sözleşmelerinde veya limitet şirketin şirket sözleşmeleri ile sermayesi paylara bölünmüş  komandit şirketlerin komanditer ortaklarının şirketi idare ve temsil edecek kişiler arasında sayılmamak ve bu şirketlerin yönetimi ile denetiminde de görev almamaları koşuluyla tacir sayılmaları söz konusu olmayacağından, bu şirketlere ortak olmalarından dolayı memuriyetlerine olumsuz etkilemesi de söz konusu olmayacaktır.

DEVLET MEMURLARI ŞİRKETLERE ORTAK OLABİLİRLER Mİ?

DEVLET MEMURLARI ŞİRKETLERE ORTAK OLABİLİRLER Mİ?

Memurların sermaye şirketlerine ortak olmalarının önünde bir engel bulunmamaktadır. Bunun için öncelikle iki kanuna bakmak gerekir. Birisi Devlet Memurları Kanunu, diğeri ise, Türk Ticaret Kanunu.

DEVLET MEMURLARI KANUNUNA GÖRE
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında "Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi
müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar.’ denilmektedir.

Devlet memurlarının Devlete ait ticari işletmelerde ‘kurumlarını temsilen alacakları görevler’ ticaret ya da esnaf sayılmalarını gerektirmez. Memurlar; ‘mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayene hane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında’ çalışmaları yasaklanmıştır.
Buna rağmen, memurların üyesi oldukları; ‘yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri
ile özel kanunlarda belirtilen görevler’ bu yasaklamanın dışında bırakılmıştır.

 

 

 

 

TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE
6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 16 ncı maddesinin birinci fıkrasında "Ticaret şirketleriyle, amacına varmak için ticari bir işletme işleten vakıflar, dernekler ve kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar da tacir’ sayılırlar.

Aynı Kanunun 124 üncü maddesinde; "Ticaret şirketleri; kollektif, komandit, anonim, limitet ve kooperatif şirketlerden ibaret olduğu; kollektif ile komandit şirketlerin şahıs şirketleri, anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ise sermaye şirketi’ sayılmaktadır. Kanunun 125 inci maddesinin birinci fıkrasında da "Ticaret şirketleri tüzel kişiliği haizdir." hükmü yer almaktadır. Bu hükümler birlikte değerlendiğinde anonim, limitet ve eshamlı komandit şirketler (sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket) tüzel kişi tacir sayılmakla birlikte, sermaye hissedarları bu sıfatlarından dolayı tacir sayılmamaktadır.
Ayrıca Türk Ticaret Kanununun; - TTK’nun 365 inci maddesi hükmüne göre; anonim şirketler, yönetim kurulu tarafından yönetilip temsil edildiklerinden dolayı ortakların ticari sıfatları bulunmaması, -Kanunun 367 nci maddesinde "Yönetim kurulu esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmeye yetkili kılınabilmesi,
-Limited şirkete ilişkin olarak da aynı Kanunun 623 üncü maddesinin birinci fıkrasında "Şirketin yönetimi ve temsili şirket sözleşmesi ile düzenlenir. Şirketin sözleşmesi ile yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir. En azından bir ortağın, şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin’’ bulunması, Hükümleri yer almaktadır.

GELİR VERGİSİ KANUNUNA GÖRE
Gelir Vergisi Kanununda 7 gelir unsuru sayılmıştır. Ticari kazanç ve serbest meslek kazancı faaliyetleri memuriyetle bağdaşmayan faaliyetlerdir. Yani; bakkal, kasap, manav, emlakçı gibi ticaret erbabı ile avukat, mühendis ve
benzeri serbest meslek faaliyetlerini bir işyeri açarak sürdürenler 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre yasak kapsamında bulunmaktadırlar.
Devlet Memurları Kanunu, Türk Ticaret Kanun ve Gelir Vergisi Kanunları hükümleri birlikte incelendiğinde; Devlet memurlarının, anonim ve limitet şirket ortağı olmaları memuriyetlerine olumsuz etki etmez. Sermayesi paylara bölünmüş komandit ve eshamlı komandit şirketlerin komanditer ortakları olması da memuriyetlerine olumsuz
etki etmez. Ancak, memurlar anonim ve limitet şirketlerin yönetim ve denetiminde görev
alamazlar. Sermayesi paylara bölünmüş komandit ve eshamlı komandit şirketlerin komandite ortağı olamazlar. Komanditer ortağı olmalarında ise memuriyetlerine bir engel teşkil etmez.